Issue link: https://maltatoday.uberflip.com/i/1183402
16 opinjoni Il-kostituzzjoni tagħna: ir-riforma meħtieġa Carmel Cacopardo Carmel Cacopardo hu ċ-Chairperson ta' Alternattiva Demokratika H awn min iqis li l-kostituzzjoni ta' Malta hi tajba kif inhi u li għaldaqstant, jaħseb, li ma hemm l-ebda ħtieġa li nduruha dawra sew. Kien ikun sewwa kieku din kienet is-sitwazzjoni. Imma sfortuna- tament l-affarijiet huma ferm differenti minn hekk. Il-kostituzzjoni teħtieġ ferm iktar minn it irtokki 'l hawn u 'l hemm. lkoll nafu li l-Kostituzzjoni ma titħaddimx biss minn persuni ta' rieda tajba. Nistgħu ngħidu li xi minn daqqiet din ir-rieda tajba tkun it skarsa f 'dawk li jmexxu u f 'dawk li niddependu fuqhom għat-tħaddim tal-Kostituzzjoni. Xi drabi dawn ifittxu t-toqob minn fejn jgħaddu u b'hekk jagħmlu ħilithom biex jevitaw milli jwettqu dmirhom. Ilkoll nixtiequ li dan ma kienx hekk, imma l-esperjenzi tagħna lkoll, kontinwament, juru mod ieħor. Huma esperjenzi li l-ħin kollu juru li hemm ħtieġa illi l-Kostituzzjoni tkun ħafna iktar ċara milli hi llum biex tilqa' iktar għall- kontra l-abbużi u tonqos il-possibilità tal-misinterpretazzjoni tagħha. Malta qed tinbidel u jeħtieġ li l-Kostituzzjoni tagħna tirrifletti din il- bidla. Hu meħtieġ li l-Kostituzzjoni llum tirrifletti l-valuri ta' Malta tas-seklu 21. Tul is-snin, Alternattiva Demokratika tkellmet dwar diversi aspetti tal- kostituzzjoni li jeħtieġ li jkunu kkunsidrati mill-ġdid, inkella li hemm bżonn li jiżdiedu ma' dak li tipprovdi għalihom il-kostituzzjoni attwali. Dan jeħtieġ li jsir mhux biss fid-dawl tal-esperjenzi tal- pajjiż tul is-snin imma wkoll għax il-pajjiż għaddej minn metamorfosi kontinwa. Ewlenija fost dawn l-esperjenzi hemm ir-rwol sekondarju li fih, tul is-snin, ġie mqiegħed il-Parlament fil-konfront tal-Kabinett. Ma' dan trid iżżid ukoll id- drawwa tal-Parlament li kontinwament jgħaddi poteri sostanzjali lill-Kabinett kif ukoll lill-Ministri individwali mingħajr l-iċken sorveljanza inkella b'sorveljanza irriżorja. Hemm ukoll il-korpi regolatorji li l-persuni li jmexxuhom mhux biss jinħatru, ġeneralment, mingħajr referenza lill-Parlament, imma li wkoll, b'mod konsistenti, it li xejn isir skrutinju tagħhom, la qabel ma jinħatru u wisq inqas wara. Din kienet is-sitwazzjoni sal-emendi riċenti għall-Att dwar l-Amministrazzjoni Pubblika liema emendi ħolqu l-Kumitat Permanenti dwar il-Ħatriet Pubbliċi biex ikunu skrutinati mill-Parlament xi ħatriet politiċi li jsiru minn żmien għal żmien. Minn dak li rajna s'issa, l-iskrutinju li qiegħed isir hu wieħed superfiċjali ħafna, lil hinn minn dak li hu mistenni. Ir-rapport riċenti tal-Kummissjoni Venezja tal-Kunsill tal-Ewropa, li jiffoka fuq is-saltna tad-dritt, l-indipendenza tal-ġudikatura u tal-korpi bl-inkarigu li jinfurzaw il-liġi, jiaħ id-diskussjoni beraħ dwar kif għandhom isiru dawn il-ħatriet u dwar jekk il-Gvern u/jew il-Parlament għandhomx fil-fatt ikollhom xi rwol f 'dan il-proċess. Fil-fehma ta' Alternattiva Demokratika mhux aċċettabbli li l-Parlament jibqa' jagħti blank cheque lill-Kabinett, lill- Ministri u lill-awtoritajiet regolatorji. Il-Parlament għandu jżomm il-kontroll effettiv f 'idejh: huwa l-Parlament li għandu jmexxi u mhux il-Kabinett għax, kif iħobbu jfakkruna wħud ta' kultant, il-Parlament hu l-ogħla istituzzjoni tal-pajjiż. Mill-Indipendenza l-pajjiż dejjem tmexxa mill-Kabinett li kontinwament ta struzzjonijiet lill-Parlament, li, għall- formalità, bi it eċċezzjonijiet, approva dawn l-istruzzjonijiet u mexa magħhom. Dan ovvjament kien possibbli minħabba l-polarizzazzjoni tal-pajjiż f 'żewġ sferi politiċi li ttrasformaw dak li fuq il-karta hu demokrazija parlamentari f 'sistema ta' ċentraliżmu demokratiku, immexxija mill- Kabinett. Spiċċajna biex flok il-Kabinett hu qaddej tal-Parlament l-affarijiet huma kważi kompletament bil-maqlub. Din, fil-fehma ta' Alternattiva Demokratika, hi waħda mir-raġunijiet ewlenin għaliex kontinwament hemm reżistenza għal sistema elettorali aħjar li tagħti spazju lil ilħna oħrajn, lil hinn mill- ilħna tradizzjonali. Għax l-effett prattiku tad-dħul ta' partiti politiċi addizzjonali fil-Parlament, eventwalment, ikun ifisser rifondazzjoni tad-demokrazija parlamentari bid- deċiżjonijiet jittieħdu fil-Parlament stess u l-Kabinett ikun relegat għal postu: jirrapporta lill-Parlament, jieħu l-istruzzjonijiet mingħandu u jwettaqhom! Fi it kliem, dan ifisser il-ħtieġa li jkun hemm separazzjoni effettiva bejn l-eżekuttiv u l-leġislattiv, punt fundamentali meta qed nitħaddtu dwar il- Kostituzzjoni ta' demokrazija parlamentari. Din is-separazzjoni llum teżisti fuq il-karta biss. Il-Kostituzzjoni teħtieġ li tirrifletti wkoll il-ħtieġa għal trasparenza u l-kontabbilità. Dan hu meħtieġ mhux biss min-naħa tal- politiċi imma wkoll mingħand dawk kollha li jirċievu kwalunkwe delega ta' xi forma ta' awtorità eżekuttiva, anke l-iżjed waħda ċkejkna. Ma' dan kollu trid iżżid is-sistema elettorali, li teħtieġ tibdil sostanzjali. Dan hu meħtieġ prinċipalment minħabba li r-regoli kostituzzjonali dwar il-proporzjonalità huma limitati u diskriminatorji fl-applikazzjoni tagħhom. Dawn japplikaw biss f 'sitwazzjoni fejn fil-Parlament ikun hemm żewġ partiti politiċi u allura, b'mod prattiku, japplikaw favur il-Partit Laburista u l-Partit Nazzjonalista, li fassluhom favur tagħhom. Imma l-proċess elettorali jeħtieġ li jkun eżaminat mill-ġdid ukoll, għax illum, iktar minn qatt qabel, hawn il-ħtieġa ta' intervent leġislattiv biex ikun indirizzat in- nuqqas tal-preżenza adegwata tal-ġeneri differenti fil-fora politiċi Maltin, ewlieni fosthom fil-Parlament Malti. Pajjiżna qed jinbidel kontinwament. Kultant din il-bidla isseħħ b'ritmu kajman. Drabi oħra din issir b'għaġġla kbira, kif qed iseħħ fil-mument. Huma bidliet li l-poplu Malti qed iħaddan kontinwament. Bidliet li żdiedu fir-ritmu hekk kif Malta issieħbet fl-Unjoni Ewropea u bdiet dieħla fis-seklu wieħed u għoxrin, u b'mod iktar qawwi minn meta seħħ l-approvazzjoni tar-referendum dwar id-divorzju fl-2011. Malta tal-lum hi differenti minn Malta tal-1964. F'numru ta' aspetti hi wkoll Malta aħjar. Hi Malta li mxiet 'il quddiem u addattat ruħha ġeneralment b'suċċess għal dak li seħħ madwarha. F'dan il- proċess mifrux fuq kważi 60 sena, minn stat prattikament konfessjonali Malta żviluppat fi stat lajk b'koeżistenza ta' valuri li jikkuntrastaw. F'Malta llum isaltan pluraliżmu etiku. Hija din il-pluralità ta' valuri ta' Malta tal-lum li għandna nżommu quddiem għajnejna aħna u niddibattu dwar x'forma għandu jkollha kostituzzjoni emendata jew mibdula fil-ġimgħat u fix-xhur li ġejjin. IL-ĦADD 10 TA' NOVEMBRU 2019 • illum