Issue link: https://maltatoday.uberflip.com/i/1372543
24 personaġġi IL-ĦADD 16 TA' MEJJU 2021 • illum Frans Galea: L-iskultur Malti kapaċi, imma mwarrab! PATRI HERMANN DUNCAN Frans Galea twieled fit-22 ta' Mejju tas-sena 1945 ġewwa r-Rabat, Malta. Huwa iben Paul Galea u Marianna, mwielda Fenech, li kellhom ħamest itfal. Frans kien it-tieni wild u l-ikbar wieħed fost is-subien. Kellu tfulija u żgħożija sabiħa. Kienu joqgħodu f 'numru 4, Triq San Kataldu, fir- Rabat f 'nofs il-pjazza quddiem il-Knisja Parrokjali ta' San Pawl. Hemmhekk wieħed jista' jara l-attivita' kbira u l-purċisjonijiet li kienu jsiru f 'dak il-misraħ. Ta' eta' żgħira beda jattendi l-Museum fir-Rabat fejn rabba l-imħabba għall-arti, l-aktar fid- disinn u fl-għotja tal-kuluri għall- pasturi tal-Milied. Kien Carmelo Tonna li ressaq lil Frans biex jitħarreġ fl-arti fl-iskola primarja tar- Rabat. Wara daħal fl-Iskola Teknika ta' San Ġużepp ġewwa Corradino f 'Raħal il-Ġdid fejn tħarreġ taħt tlett esperti fl-arti li kienu: Il-pittur George Fenech (1926-2011), l-iskultur Ġianni Bonnici (1932-2019) u l-iskultur Samuel Bugeja (1920-2004), li sawru fih il-ħeġġa u d-dixxiplina fl-arti. Fis-sena 1965 beda jattendi kors ta' filgħaxija fl-Iskola tal- Arti tal-Gvern fil-Belt fejn kompla l-istudju fl-iskultura taħt l-iskulturi George Borg (1906- 1983), Samuel Bugeja u Anton Agius (1933-2008). L-impenn tiegħu bħala student wasslu biex jirbaħ borża ta' studju mogħtija mill-Gvern Taljan fis-sena 1976 li wasslitu biex imur jistudja fl- Accademia di Belle Arti ġewwa Firenze taħt it- tmexxija ta' Giovanni Chissotti (1911-1996) fid-disinn u taħt Francesco Cenci (1927-1981) għal forom fil-bronż. Għamel xi żmien jaħdem bħala Medical Technician fl-Isptar San Luqa u bħala għalliem tas- Systems of Knowledge fil-Liċeo superjuri ta' G.F. Abela fl-Imsida. Għamel wirja ma' Spectrum fis-sena 1973 u fis-sena 1974 fil- Malta Oxfam Group Exhibition. Fl-1976 ħa sehem f 'wirja tal-arti fil-Belt u fl-1978 ix-xogħol tiegħu 'Umbrelel' laqat lill-iskultur magħruf Taljan Giacomo Manzu (1908-1991) li talab li jiltaqa' ma' Frans Galea personalment. Fis-sena 1981 Galea kiseb l-ogħla grad fid-disinn, l-anatomija artistika u l-istorja fl- arti. F'dik l-istess sena żżewweġ lil Nila Lopez u qatagħha li jiġi lura Malta. Mal-wasla tiegħu, minkejja s-suċċessi li kiseb, kompla jaħdem bħala Medical Technician fil- mikrobijoloġija ġewwa l-Isptar San Luqa. Fl-1984 issieħeb f 'wirja imtella' mill-għaqda Maltija tal- Għalliema. Kien rebaħ l-ewwel premju għall-Bieb tal-Bronż li ttella fil-Kattidral ta' Belluno. Peress li kellu x- xis fix-xogħol tal-Isptar beda jgħallem l-Istorja tal-Arti fl-Iskola Superjuri ta' Ġann Franġisk Abela fis-sena 1988 u għallem taħriġ prattiku mis-sena 1991 'il quddiem. Kellu wkoll studio f 'Tal-Virtu' fejn tħarreġ fl-Iskultura. Rebaħ kummissjoni għal-xogħol fuq monument pubbliku li tkisser mill-vandali fis-sena 1987. Għamel l-istatwa ta' San Franġisk u dik tal-Madonna fis-Seminarju Tal-Virtu', il-Kurċifiss għall- Parroċċa tal-Kalkara u lil San Mikiel fil-Knisja tal-Franġiskani Konventwali ġewwa Birkirkara, u l-aħħar xogħol tiegħu kien il- pedestal tal-Istatwa ta' San Bastjan f 'Ħal-Qormi. Il-prodott artistiku ta' Frans Galea jammonta għal-it xogħlijiet f 'diversi oqsma bħal bronż, reżina tal-epposidiku, il- konkrit, it-tikħil, il-ġibs, l-irħam u l-injam. Peress li xogħlu kien limitat fl-arti ismu bil-kemm jidher fis-sala tal-artisti ta' fama. Madankollu sal-lum il-progress artistiku tiegħu hu bla żbalji għal min jistudja x- xogħlijiet tiegħu, li sfortunatament bosta minnhom intesew jew jeħtieġu r-restawr għax inqasmu. Dawn iż-żewġ monumenti pubbliċi - wieħed tal-monument ta' Ċrieki fil-Gżira fis-sena 1984 u l-ieħor il-pedestal ta' San Bastjan tas sena 1994 - jixhdu l-impenn qawwi ta' Frans li jipproġetta arti ta' livell għoli bħala mezz ta' edukazzjoni u komunikazzjoni viżwali. Fix- xogħlijiet tiegħu fid- disinn jiltaqgħu kuntrasti artistiċi differenti linji bla simetrija mgħawġin li jolqtu l-figuri, mimlijin eleganza u grazzja flimkien ma' enerġija ritmika u qawwija. F'April tas-sena 1984 il- monument ta' Ċrieki infetaħ uffiċjalment, u dan hu maqtugħ mill-oħrajn bħala pont bejn l-art u l-baħar bħala punt ta' riferiment għal kull min ikun għaddej. Ċrieki hu meqjus bħala xbieha ta' ferh taż-żgħożija fil-logħba tal-hula hoops mwaddbin 'il quddiem fi spirtu ta' grupp. Fix-xogħol tiegħu Galea juri l-kumplessita' fl-arti tal-forma umana. It- tħabbir u t-tgħaqqid tal-forom iqanqlu attenzjoni kbira f 'dawk li jkunu qedgħin iħarsu. Huma magħmulin bil-galbu u ma jeħtiġux sforz u jfakkruna f 'dak iż-żmien f 'ħajjitna ta' meta r-ruħ u l-ġisem jitwaħħdu. B'ħasra fis-sena 1987, tliet snin wara li nkixef il-monument, tkisser fost it-taqlib politiku ta' dawk iż- żminijiet imwiegħra. Il-monument tfarrak u bosta biċċiet inxteħtu fil-baħar tal- madwar. Il-ħsarat kienu bosta, tant li saħansitra Frans Galea tilef il-kuraġġ u kellu qalbu maqsuma għax ma setax jirrestawrah mill- ġdid. Fis-sena 1996, Emmanuel Galea bħala qima lejn ħuħ Frans, iddeċieda li jirrestawra "Ċrieki" u l-monument inkixef mill-ġdid f 'Mejju, fl-istess sena meta x-xatt kien imsebbaħ. Dan il-monument tfassal fuq qiegħ rettangolari biex tinbidillu l-wirja estetika. L-aħħar xogħol ta' Frans Galea meqjus bħala struttura artistika li tinfed u tikkumplimenta x-xogħol ta' George Borg hija dik fuq l-istatwa neo-klassika tal-Qaddis Patrun San Bastjan. Galea ħassu umiljat, għalkemm onorat fl- istess ħin, b'din il-kummissjoni, għax barra li ta ġieħ lis-surmast tiegħu, nissel stil ta' dinamiżmu fl-iskultura li jikkontesta mal- ebbusija lineari u r-referenzi klassiċi murija fl-istatwa ta' Borg. Il-pedestal ta' San Bastjan mexa fuq il-ħsieb ta' Borg li tella' erba' pannelli distinti li alternaw ma' ajkli araboliċi, murija fuq standardi Rumani tal-Imperatur fi żmien l-Imperu Ruman qaddis. Dawn il-pannelli juru il-forma rettangolari ta' George Borg, li Frans Galea żvilluppahom f 'binja dinamika f 'forma, ta' ċirku, mirfudin, imqabbżin 'il barra fuq erba pilastri sabiex l-ajkli jkollhom fejn jistriehu. Il-mertu ta' Frans Galea jispikka fl-erba' pannelli ta' San Bastjan: Is-smiegħ ta' San Bastjan mal- Papa Kajus, San Bastjan preżenti ma' Marcellinu u Marku fil-ħabs ta' Nicostratur, il-Martirju ta' San Bastjan u l-Mewt ta' San Bastjan. Fil-pannelli kollha nsibu l-bravura teknika tad- disinn tal- forma umana fil-ħajja tal-Qaddis li juri dettal fi spazju ristrett, fejn irnexxielu jdaħħal element ta' fluwidita' tredimensjonali. Fis-sena 1994 il-parruċċani ta' Ħal Qormi ċċelebraw il-ġublew tad-deheb meta l-Istatwa ta' San Bastjan daret fit-toroq tal-Belt u f 'dik is- sena fl-24 ta' Ġunju nkixef il-pedestall il-ġdid ta' Frans Galea. B'xorti ħażina Frans Galea għadda għal-ħajja ta' dejjem fl- 14 ta' Frar ta' dik is-sena fl-Isptar San Filippu Neri ġewwa Ruma fejn kien qed jaħdem fuq mudelli għal-pedestall. Dan ix- xogħol inkixef minn martu Nila u bintu Margaret. Fl-2004, l-awtoritajiet tal-knisja warrbu l-pedestal ta' Galea, li kien imsejjes fuq l-ideat ta' George Borg u minfloku qabdu artist ieħor. Verament imissna nistħu li warrabna l-valuri, l-kisbiet u l-ħsibijiet ta' artist bħal Frans Galea li kien jistħoqqlu ħafna aħjar! L-iskultur Frans Galea