Issue link: https://maltatoday.uberflip.com/i/1536967
08 aħbarijiet IL-ĦADD 29 TA' ĠUNJU 2025 • illum aħbarijiet Julian Fenech, tifel ta' 11-il sena mill-Iskola Primarja ta' Ħal Lija, rebaħ il-Premju Papa Ġwanni XXIII għat-Tjubija 2025 Julian Fenech jirbaħ il-Premju Papa Ġwanni XXIII Id-divjett fid-dinja tal-ġustizzja kriminali JAELLE BORG Julian Fenech, tifel ta' 11-il sena li jattendi l-Iskola Primarja ta' Santa Tereża f 'Ħal Lija, hu r-rebbieħ tal-Premju Papa Ġwanni XXIII għat-Tjubija għas-sena 2025. Dan il-premju prestiġjuż, organizzat mil- Laboratorju tal-Paċi, jingħata lit-tfal li juru qalb tajba, altruwiżmu u sens qawwi ta' ġustizzja soċjali fl-ambjent edukattiv u lil hinn minnu. Il-premju se jiġi ppreżentat mill-President tar-Repubblika, l-Eċċellenza Tagħha Dr Myriam Spiteri Debono, li se tgħaddi l-medalja tad-deheb f 'ċerimonja speċjali. Meta din il-gazzetta tkellmet ma' Julian fl-iskola tiegħu f 'Ħal Lija staqsietu x'ħass meta sar jaf li rebaħ il-premju u b'umiltà qal: "Ħassejtni sorpriż ħafna. Il- ġenituri tiegħi kienu ferħanin immens li rbaħt dan il-premju. Qatt ma kont qed nistenna li nirbaħ, lanqas kont naf li teżisti din il-ħaġa!" Meta mistoqsi jekk kienx hemm xi ħadd li ispirah biex ikun tifel tajjeb, b'mod naturali wieġeb: "Għallmuni l-ġenituri tiegħi, l-iscouts, u ovvjament is- Surmast tal-iskola u l-għalliema tiegħi." Julian jirrifletti maturità li tmur lil hinn mill-età tiegħu. Għalih li tkun "tajjeb" ifisser: "li tgħin lil ħaddieħor u ma tħalli lil ħadd barra. Pereżempju, jekk tkun qed tilgħab xi logħba, trid tgħid lil ħaddieħor biex jingħaqad magħkom u mhux tinjorah." Julian semma episodju li juri kemm għandu sens qawwi ta' inklużjoni: "Darba s-Surmast kien qed jitkellem bil-Malti u ħdejja kien hemm xi ħadd li ma tantx jiem. Allura bdejt nitkellem bl-Ingliż biex dik il- persuna tiem x'qed jingħad." Tkellimna wkoll ma' diversi ħbieb ta' Julian li kollha kkonfermaw kemm huwa tifel speċjali. Fost dawn kien hemm Terine Tahruni li qalet: "Julian huwa tifel tajjeb u ubbidjenti. Dejjem lest biex ikun hemm fil- pjaċir u anke fil-ħażin." Matteo Zammit, li wkoll qiegħed fl-istess klassi ta' Julian, iddeskrivieh bħala: "Ħabib ta' veru, għandu qalbu tajba ħafna, u naħseb li f 'ħajtu se jkollu suċċess kbir. Ħadt gost ħafna li rebaħ dan il-premju." Ħabib ieħor tiegħu Jayden Micallef spjega kif Julian jgħin b'mod konkret: "Darba kien hemm xi tfal li ma fehmux bil- Malti, u Julian beda jispjega bl-Ingliż biex jgħinhom. Qalbu tajba u jixraqlu dan il-premju." Daniel Cilia kompla jgħid: "Julian hu ħabib tajjeb. Qatt ma tarah jiġġieled u dejjem jitbissem. Anke l-iskola meta nilagħbu, ma jagħżilx ma' min se jkun, jilgħab ma' kulħadd." Yeshua Borg, ħabib ieħor tal- qalb għal Julian, kemm fl-iskola, kif ukoll barra minnha, għalaq hekk: "Julian persuna tajba wisq. Dejjem lest biex jgħin lil ħaddieħor u għandu qalbu tajba ħafna. Diffiċli ssib lil xi ħadd bħalu u jien inħossni grat li għandi lilu bħala ħabib." Is-Surmast Lawrence Darmanin, waqt l-intervista, iddeskriva lil Julian bħala tifel li jispira. "Julian jgħallimna lezzjoni importanti ħafna. B'dik in-naqra tbissima, mingħajr daqq ta' trombi, dejjem lest biex jgħin lil ħaddieħor." Kompla jgħid: "Pereżempju, jekk jiġu tfal ġodda li qed isibuha diffiċli biex jintegraw, Julian ikun hemm biex jgħinhom. Jekk ikun hemm xi attività u xi tfal ma jkunux ġabu l-affarijiet meħtieġa, Julian iġib affarijiet żejda minn daru biex ħadd ma jibqa' barra." Premju li jirrifletti l-valuri tal- iskola Is-Surmast spjega wkoll kif dan il-premju jikkumplimenta l-valuri tal-iskola: "F'Ħal Lija qed naħdmu fuq pjan ta' Positive Behaviour Management fejn inqisu u nippremjaw l-imġiba pożittiva. Dan il-premju jikkumplimenta wkoll it-tielet Pilastru tal- Istrateġija Nazzjonali tal- Edukazzjoni — dak tal- inklużjoni. Julian hu eżempju ċar ta' kuxjenza soċjali." Lil Julian staqsejnieh ukoll x'messaġġ għandu għal tfal oħra li bħalu jistgħu jkunu ta' għajnuna. Qal b'ġentilezza u b'paċenzja: "Nixtieq li jgħinu lil ħaddieħor, speċjalment lil dawk li ma jimux il-Malti jew l-Ingliż. Kull wieħed u waħda minna jista' jagħmel differenza żgħira li tfisser ħafna." Julian Fenech mhux biss rebaħ premju; huwa simbolu ta' tama u ġenerożità fil-qalba tal-komunità edukattiva tagħna. F'dinja fejn ħafna drabi l-valuri tal-empatija u l-inklużjoni jintilfu, huwa tifel li jfakkarna kemm affarijiet żgħar jistgħu jħallu impatt kbir. Il-ġesti żgħar li jagħmlu dawn it-tfal — minn kliem ta' faraġ sa għajnuna konkreta — jistgħu jħallu impatt kbir fuq ħaddieħor. Huma dawn il-valuri li jfasslu komunità iktar inklużiva, b'saħħitha u umana. JAELLE BORG F'dinja fejn il-midja soċjali tagħmel ħoss qawwi daqs, jekk mhux iżjed mill- aħbarijiet tradizzjonali, il-kwistjoni dwar jekk għandux ikun permess li jiġi ppubblikat l-isem ta' xi ħadd mixli kriminalment qabel ma tiġi deċiża l-kawża tiegħu, hija waħda delikata u kumplessa. Skont Artikolu 517 tal-Kodiċi Kriminali, il-Qorti għandha s-setgħa li tipprojbixxi l-pubblikazzjoni ta' tagħrif dwar ir-reat jew l-imputat sal-konklużjoni tal-kawża. Din id-dispożizzjoni tingħata bħala diskrezzjoni lill-Qorti, iżda hija suġġetta għal bilanċ bejn id-drittijiet fundamentali bħal-libertà tal-espressjoni u l-ġustizzja miuħa (open justice), kontra d-dritt għall-privatezza u s-smigħ ġust tal-akkużat. Biex niddiskutu dan is-suġġett f 'aktar dettall, tkellimna, kemm ma' żewġ avukati li għandhom esperjenza twila fil-qasam kriminali, kif ukoll mal-Ministru tal- Ġustizzja. Hawn taħt nittrattaw dak li kull wieħed minnhom qal. Mariah Mula: "Diskrezzjoni iva, imma b'għarfien u gwida" L-Avukata Mariah Mula tfakkarna li Artikolu 517 jippermetti lill-Qorti toħroġ ordni ta' divjett tal-pubblikazzjoni, imma l-Qorti għandha d-dmir li tevalwa dan fid-dawl tad-dritt tal-midja li tinforma lill- pubbliku. Hija qalet li: "Il-Qorti hija obbligata li tibbilanċja dan il- poter li tipprojbixxi l-pubblikazzjoni ma' dritt u d-dover tal-midja … dan in konformità ma' Artikolu 10 tal-Konvenzjoni Ewropea tad- Drittijiet tal-Bniedem." Madankollu, Mula targumenta li l-liġi Maltija ma tagħtix biżżejjed gwida konkreta dwar meta għandu jew m'għandux jinħareġ dan id-divjett, u għalhekk, il-qrati Maltin jirreferu għar-Reporting Restrictions Guide maħruġ fl-Ingilterra – dokument li jiddettalja l-prinċipji għal ġustizzja miuħa. Hi tfakkar li f 'pajjiżi bħall-Ingilterra, l-isem tal-imputat għandu jiġi ppubblikat ħlief f 'ċirkostanzi rari ħafna, u li: "Mhux biżżejjed li l-akkużat ma jkunx komdu li jixxandar ismu; irid ikun hemm a pressing social need." Meta mistoqsija dwar kemm dan id-divjett huwa ġġustifikat, Mula tgħid li ħafna drabi iva, iżda d-deċiżjoni trid tkun proporzjonata u meħuda fuq il-mertu ta' kull każ. Nicolai Bugeja: "Il-bżonn konkret għandu jiggwida d-deċiżjoni" L-Avukat Nicolai Bugeja jenfasizza l-importanza li d-divjett ma jintużax b'mod awtomatiku, iżda b'reazzjoni għal bżonn konkret: "Id-divjett jiddependi fuq l-eżistenza tal- bżonn konkret li titħares il-protezzjoni tal- imputat jew tal-vittma … mhux kull skumdità għandha twassal għal divjett." Bugeja jindika wkoll li l-preżunzjoni tal- innoċenza ma tfissirx li l-imputat għandu dritt awtomatiku għall-anonimità: "Il-pubbliku għandu dritt ikun jaf li hemm proċeduri kriminali pendenti kontra xi ħadd, anke jekk għadu ma ġiex ikkundannat." Interessanti ngħidu wkoll li għalkemm il- liġijiet dwar il-vjolenza domestika jipprovdu protezzjoni għall-vittmi, dawn mhux dejjem japplikaw direttament għall-Qorti, iżda huma aktar għodda għal-leġiżlazzjoni li għadha tiżviluppa. Il-Ministru għall-Ġustizzja: "Il-Qorti għandha d-diskrezzjoni, mhux l-obbligu" Il-Ministru għall-Ġustizzja, Jonathan Attard jikkonferma li Artikolu 517 jipprovdi għad-divjett tal-pubblikazzjoni mhux biss isem l-akkużat, iżda wkoll ta' informazzjoni dwar il-każ. "Artikolu 517 jagħti diskrezzjoni lill-Qorti sabiex issib bilanċ bejn id-dritt tal-akkużat għal smigħ xieraq … u d-dritt tal-pubbliku li jirċievi informazzjoni dwar kwistjonijiet ta' interess pubbliku." Il-Ministru jisħaq fuq il-fatt li kull każ għandu jiġi evalwat fuq il-mertu tiegħu, u li għalkemm hemm gwida internazzjonali minn entitajiet bħall-Kunsill tal-Ewropa, hija dejjem il-Qorti li tagħmel l-evalwazzjoni finali. Interessanti wkoll li jenfasizza kif il- minorenni għandhom protezzjoni speċjali taħt il-Qorti tal-Minorenni u li f 'dawn il- każijiet, id-divjett huwa obbligatorju. Fiduċja fil-Qorti u aktar ċarezza fil-liġi Il-possibbiltà li ma nsemmux isem akkużat f 'kawża kriminali qabel ma tinqata' s-sentenza hija kwistjoni delikata li tmiss żewġ pilastri ta' soċjetà demokratika: il- ġustizzja u l-libertà tal-espressjoni. L-esperti li tkellimna magħhom jaqblu li f 'ċerti każijiet dan id-divjett hu meħtieġ, imma wkoll li l-liġi għandha tkun aktar ċara u gwidata. Sakemm ma jkunx hemm aktar direzzjoni mil-leġiżlatur, id-diskrezzjoni se tibqa' f 'idejn il-qrati – istituzzjonijiet li rridu nittamaw li jibqgħu jeżerċitaw din id-diskrezzjoni b'għaqal, b'ġustizzja, u bl-għarfien li f 'soċjetà miuħa, id-dawl hu kważi dejjem l-aħjar sterilizzant. Julian Fenech