Issue link: https://maltatoday.uberflip.com/i/1540989
15 kotba IL-ĦADD 2 TA' NOVEMBRU 2025 • illum Rokna letterarja mill-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb Fil-paġna letterarja tal-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb għal din il-ġimgħa, Ħaley Xuereb taqra r-rumanz skopert riċentament ta' Concetta Brincat, li ssemmiet bħala l-ewwel mara Maltija li kitbet rumanz. Xuereb tindaga x'riedet tgħid Concetta lil ta' madwarha. Trid tikteb lilha nnifisha Forsi jiena egoista. Imma f 'kull ħaġa li nikteb—sew hux fir-riċensjonijiet, fil- poeżija, inkella fil-ġurnaliżmu legali— inħoss li qed inħalli marka minni, li qed nintrabat mal-minkeb tal-kelma biex nimmortalizza moħħi, il-mod li nara u nħoss bih, sabiex ma nintemmx. U waqt li kont qed naqra Il-Familja de Valereux jew Louis Mitluf Ġewwa l-Bosk ta' Concetta Brincat, b'Cixous tpespes f 'widinti—il-mara trid tikteb lilha nfisha— imt xi ħaġa dwar dak li għamlet Concetta Brincat. Concetta Brincat kitbet lilha nfisha. U baqgħet tikteb. Baqgħet teżisti bħala pijuniera, bħala bniedma ppreservata fit- test. Meta f 'xi punt dis-sena ksibt kopja ta' Ivan u Praskovja ta' Manwel Dimech, 120 sena wara li nkiteb, ħassejt dik l-eċitament normali li naħseb li kulħadd iħoss meta jaqra x-xogħlijiet letterarji bikrin b'lingwietu. Imma dan ir-rumanz qanqalli xi ħaġa iżjed partikolari. U mhux biss għax miktub minn mara. Tikteb Cixous: "Il-mara trid tikteb lilha nfisha: trid tikteb dwar in-nisa u ġġib in- nisa lejn il-kitba, minn fejn ġew imkeċċija bi vjolenza daqs kemm ġew imkeċċija minn ġisimhom—għall-istess raġunijiet, bl-istess liġi, bl-istess għan fatali. " Dak li għamlet Brincat kien eżatt dan. Kitbet. Kitbet b'mod oriġinali, kreattiv, fil-lingwa tagħha, bħala awtriċi tagħha stess—mhux bħala traduttriċi, mhux bħala adattatriċi, imma bħala ħallieqa ta' dinjiet. F'Malta tal-1919, din kienet rivoluzzjoni. Imma hawn il-paradoss li jġiegħlni nieqaf: in-novella hija konservattiva prattikament f 'kull dimensjoni. Taqaraha bħal serje popolari tas-seklu għoxrin bikri— narrazzjoni lineari, personaġġi tipiċi, okkurrenzi melodrammatiċi—mingħajr l-esperimentazzjoni formali li wieħed jista' jistenna mill-'ewwel'. Din l-ordinarjetà mhijiex dgħufija. Hija inevitabbiltà. Kienet mara fi kultura letterarja maskili, tikteb f 'lingwa li għadha ma kkonfermatx lilha nnifisha bħala mezz ta' letteratura. Kellha tikteb skont l-istrutturi li kien hemm. Jien u naqra, bdejt nħoss kemm dan ir- rumanz jaqra b'mod profondament simili għall-fanfiction fl-iktar forma psikoloġika tiegħu - fanfiction avant la lettre. In-narrattiva ta' Brincat hi mogħnija b'dak l-uġigħ kurjuż ta' xewqa—mhux xewqa erotika, eżatt, imma dik ix-xewqa aktar fundamentali li tħalli marka fid-dinja bil-kelma, li tqajjem u tippreserva dak li r-rekord storiku diġà qered. U forsi l-istorja li kemm-il darba ffantasizzat dwarha, li ħolmot li għexet hi. Psikoloġikament, il-fanfiction titwieled minn dak li l-istudjużi jidentifikaw bħala l-bżonn tal-bniedem għad-dikjarazzjoni personali u l-awtonomija—il-bżonn li tgħid "din id-dinja għandha valur, u jiena nkun min jiakar fiha." Brincat iġġorr dan l-impuls b'ċarezza kważi tal-qalb miksura: tikteb għax l-istorja diġà kitbet il-verdett tagħha fuq l-antico régime, u hi trid tikteb kontra dak il-verdett, trid tippreserva lill- familja de Valereux u d-dinja kkultivata tagħhom f 'ambra, magħmula immortali permezz tal-proża. Bħal kull awtur li jikteb minn dik il-fond ta' xewqa, ma setgħetx ma tiktibx. U aħna nafu wkoll min kienet: Concetta Sciberras, imwielda l-Birkirkara fl-1870, mgħallma barra—tfajla ta' 13-il sena fil- klassi, ħaġa rari għal żmienha. Reġgħet irritornat Malta, saretomm ta' għaxar ulied, mara b'responsabbiltajiet imdaqqsa. U xorta waħda, ta' 59 sena, fl-1919, kitbet novella. U sentejn wara oħra. Qatt ma ġew ippubblikati matul ħajjitha. Stennietaktar minn seklu biex tinqara. Imma dak li nixtieq naf bil-ħerqa hu dan: Min kienet Concetta Brincat minn ġewwa? X'qaltilhom lill-oħrajn, jekk qaltilhom xi ħaġa? Kitbet fis-skiet? Taf li ma kinux se jaqrawha? Meta ppreservat lilha nfisha f 'dawn il-paġni—ħsibijiet, estetiċi, viżjonijiet—kellha l-idea li kienet qed tagħmel lilha nfisha immortali? U tassew nixtieq nidħol fuq YouTube u nara hemmx xi intervista magħha - nismagħha titkellem u tartikola, kif nagħmel bl-awturi favoriti tiegħi llum … Fil-qafas konservattiv tagħha, toħloq nisa reali. Tagħtihom ħajja ġewwiena, ħila, xewqat. L-attenzjoni tagħha għad-dettall— ilbies, interjuri, l-materjalità tal-ħajja ta' kuljum—hija att ta' awtorità. Hija tgħid: Jien qed nara. U jien niddeskrivi. U forsi llum, jiena, il-kittieba ta din ir-riċensjoni, qed nissimbolizzaha żżejjed. Imma affaxxinatni. U għalhekk għandha tinqara. Fl-1972, Adrienne Rich qalet li n-nisa għandhom jidħlu f 're-vision—jerġgħu jaraw u jsemmu d-dinja mill-ġdid, meħlusa minn definizzjonijiet maskili li għaddewlna. Brincat wettqet dak l-att ħamsin sena qabel ma Rich artikulatitu. Hija għażlet x'għandha tippreserva, x'għandha tagħmel prezzjuż, x'għandha tagħti l-attenzjoni tagħha. Hija talbet l-awtorità li tiddefinixxi r-realtà permezz tal-lingwa. Concetta Brincat ma kinitx modernista. Imma tat prova li n-nisa kienu kapaċi joħolqu. Li mara setgħet iżżomm il-pinna u tħaddem id-dinja tagħha. Kitbet lilha nnifisha. U baqgħet teżisti. "In-narrattiva ta' Brincat hi mogħnija b'dak l-uġigħ kurjuż ta' xewqa —mhux xewqa erotika, eżatt, imma dik ix-xewqa aktar fundamentali li tħalli marka fid-dinja bil- kelma, li tqajjem u tippreserva dak li r-rekord storiku diġà qered"