Issue link: https://maltatoday.uberflip.com/i/1389767
17 letteratura illum • IL-ĦADD 4 TA' LULJU 2021 X'inhu l-itqal? Tunnellata rix jew tunnellata ċomb? Il-piż l-istess, imma d-densità differenti. Anki fil-kitba, taf tgħallem din. Mark Vella jiżen L-ittra ta' Osama u stejjer oħra, u jibqa' inċert dwar it-toqol tal-ħeffa. wisq aktar, anki meta nqabbel lill- boxers l-oħrajn fl-arena tar-rakkont qasir, u għalhekk qisni xtaqt li l-ġabra ta' Portelli, almenu bħala proġett editorjali huwa u jinħema għand il-pubblikaturi, seta' gawda minn editur li jmexxi l-awtur għal xi ħaġa forsi aktar sustanzjuża. Il- kaxxa mimlija tikka aktar biex ma tiddiżappuntahiex lit-tifla ħerqana għar-rigal. In-novella nistennieha tolqotni bil-kbir. Mhux se ngħid 'tħallini naħseb', għax qed nipprova nevita l-klixejiet vojta tal-'messaġġ' u tal- 'kitba mexxejja', imma hija l-ġeneru li, min-natura tiegħu stess, għandu s-setgħa li jaħek b'intensità inversament proporzjonali għall- qosor tiegħu, u sikwit mingħajr il-bżonn tal-kutrumbajsi u l-effetti speċjali. Imma din il-ħeffa ta' Portelli taf tqarraq. L-awtur jidderieġi orkestra ta' kliem fejn ma tintilifx battuta u kull strument jimxi mal-ieħor u jaf fejn għandu jidħol, u jista' jkun li l-effettività ta' kitbietu tinsab ukoll fil-fatt li jaħfen it-teknika u jirrakkonta l-istorja b'rieda ġenwina li mhijiex wisq konxja minnha nnifisha. Għaliex lil hinn mis-sengħa, hemm ukoll il-viżjoni tal-awtur, u d-dinjiet li jrid joħloq jew jirrakkonta. Portelli sikwit iwassal xeni mgħobbijin b'almenu tifsira waħda li taqta', u li bix-xieraq tasallek mat-tmiem ippjanat sew tar-rakkont: waqtiet importanti fi ġrajjietna minkejja l-banalità u non-konsegwenzjalità apparenti meta mqabbla mal-piż kożmiku tal- ħajja kollha kemm hi. Għalhekk, kapaċi tqarraq, u lili wkoll, il-ħeffa ta' Portelli. Għadd ta' novelli bħal, fost oħrajn, Il-Malja tal-Professur jew Nofs Siegħa fi Praça de Figueira, jisfruttaw l-istramberiji umani kif joħorġu mill-inċidenti minimi li jinbtu fil-proċess ta' ħbiberija twila jew inkella laqgħa b'kumbinazzjoni. L-ambjentazzjonijiet ukoll huma effettivi: bħala emigrant, Portelli jtella' d-drammi ċkejknin tal-ħajja bejn Malta u l-Kanada, u jinħass minnufih xi ħadd li jaf u jħobb il- pajjiżi tiegħu, fejn l-integrazzjoni u l-għixien fihom jinvolvu l-għarfien tad-dettalji minimi li jagħmlu d-dinamika tal-ħajja, mill-ismijiet tal-ħwienet u l-istabbilimenti sad-deskrizzjonijiet konċiżi tal- mondanità u tal-karatteristiċi partikolari ta' komunità. Spiss ukoll, dawn l-ambjenti huma l-pretest xieraq għall-kumment soċjali, li għal darb' oħra jiggravita lejn għeluq ir-rakkont, u li jroxx dawl temporanju fuq realtajiet bħar-razziżmu, il-konfront bejn il-kulturi, u d-diviżjoni politika. Hawnhekk jidħol ukoll il-kumment ta' Immanuel Mifsud dwar il-ktieb li jinnota sew l-attenzjoni xellugija ta' Portelli lejn ir-realtajiet tal-ħajja kontemporanja, anki msawra mill- esperjenza kożmopolita tal-awtur u mill-kapaċità li jpitter qagħdiet li minnhom tinbet malajr iż-żerriegħa msoqqija mill-fehim politiku anki tal-ġrajjiet apparentament innokwi — u dan huwa wkoll il-qerq tal- ħeffa — tal-ħajja soċjali tagħna. Kumment ieħor ta' Walid Nabhan, espress f 'dawk l-assoċjazzjonijiet metaforiċi inużwali tipiċi ta' minn jitkellem b'lingwa li qatt mhi se tkun għal kollox tiegħu, jiddeskrivi r-rakkonti ta' Portelli bħala "stejjer pikużi". Interessanti l-kunċett tal- pika, mhux biss għaliex hemm fil komuni minn rakkont għall-ieħor li proprjament jissejjes fuq il-ħbit tal-verżjonijiet ta' kif tingħex jew tiġi osservata l-ħajja. Il-pika wkoll bħala effett potenzjali li l-kitba jista' jkollha fuq il-qarrej, fejn tittantah momentanjament iħares lejn ir-realtà mod ieħor, jew inkella tiżragħlu thewdina li ma jneħħihiex minn rasu kif ġieb u laħaq. Imma forsi hawnhekk fejn li Portelli tonqoslu dik it-tikka s-saħħa, u nerġgħu lura għall-kunċett tal- ħeffa. Għaliex, minkejja li kif intqal aktar fuq, m'hemmx dubju dwar is-sengħa, sikwit id-daqqa tasallek mill-bogħod wisq u kemm tgħarrxek. Donnu Portelli jitlef l-ekwilibriju bejn, minn naħa, id-deskrizzjoni tal-ambjenti u tal- karattri u t-tħejjija tal-azzjoni, u mill-oħra, l-effett li missha trodd l-istorja, anki fuq livell ideoloġiku. L-istorja tal-coming out ta' ħabib, ir-razziżmu li jsofri barrani frisk il-Kanada jfittex appartament, sid ta' ħanut li jitkissirlu n-negozju minħabba t-tensjoni politika tal- 1981: ilkoll stejjer qawwija li forsi jsolvu rwieħhom b'mod faċli, ħafif wisq, f 'assjoma xotta xotta, u li tittellfilhom id-dinamika tagħhom għaliex jinħela ħafna ħin fuq azzjoni li mhijiex bilfors l-imitazzjoni li hija xogħol l-awtur u l-artist. Il-'pika' ta' Nabhan, madankollu, niimha f 'sens tal-attitudni li x'aktarx juri Portelli fit-trattament tal-ġrajjiet u l-karattri tiegħu. Din mhijiex ġabra naïve li tirrakkonta biss l-istejjer ħelwin, minkejja toni spiss leġġeri u anki mumenti umoristiċi, bħar-rakkont tal- labirint burokratiku li jsib ruħu fih Żaren jitlob għal 'fakjulejter' għal ibnu batut fl-iskola. Huwa evidenti l-istint tal-awtur li f 'kull ġrajja jara dimensjoni aktar profonda, essenzjalment politika, li ġa tiġġustifika r-raġuni għall-eżistenza tar-rakkont. Portelli jinħass fuq ix- xwiek, implikat sew fil-ħajja, fil-fatt lest jaqla' ġlieda fuq id-dettalji ħfief li jikxfuna mqiegħda f 'ġerarkiji ta' differenzi li jkollna nissiltuhom. Iva, il-ħeffa taf tkun arma letali, bħall-prinċipju mxerred f 'ħafna mill-arti marzjali fejn titliġġem l-aggressività biex mbagħad toħroġ mix-xejn daqqa klinika u qerrieda. Imma, il-ħeffa mhix dejjem ħafifa, u spiss id-daqqa, jekk mhix imħejjija sew minn qabel u turik minn fejn ġejja, ma tidrobx daqs kemm tkun riedet.