Illum previous editions

ILLUM 21 November 2021

Issue link: https://maltatoday.uberflip.com/i/1431467

Contents of this Issue

Navigation

Page 16 of 31

17 analiżi illum • IL-ĦADD 21 TA' NOVEMBRU 2021 mudlam tiegħek, għax id-dawl għalik ukoll inħoloq' Margaret Halton, it-tieni mara tiegħu." Minkejja li Mabel Strickland kienet tagħmel ħafna xogħol fil-Partit Kostituzzjonali, din ma setgħetx toħroġ mal-Partit. Hi kienet imdejqa b'dan u kien hemm numru kbir ta' nisa oħra li ddejqu bħalha. Sal-1931 irnexxiela tiġbor petizzjoni b'aktar minn 480 firma li ippreżentathom quddiem il-Kummisjoni Rjali, li kienet intbagħtet Malta, biex jaraw għalxiex Malta kellha kriżi kostituzzjonali. Ix-xhieda tagħha quddiem il- Kummissjoni, tagħti stampa ċara ħafna tal-qagħda politika tan-nisa fejn Mabel Strickland iddeskriviet kemm sofrew in- nisa fil-Partit Kostituzzjonali. Jidher li għax kienu attivi fil-partit kienu pprojibiti milli jitqarbnu jew jagħmluha ta' parrini. L-istrateġija ta' Reggie Miller għall-vot tan-nisa "Nafu kemm kien kbir u etensiv l-irwol tan-nisa fil-Gwerra. Wara t-Tieni Gwerra, il-partiti kienu tilfu ħafna mis-saħħa tagħhom, in-Nazzjonalisti svintaw. Sal- 1947 Nerik Miżżi kien għadu eżiljat l-Uganda," spjegat il-Profs. Sammut. Hija saħqet li mill-1943 'l quddiem l-aktar moviment soċjali importanti li kien hemm dak iż-żmien kien il-General Workers Union li kienet titmexxa minn Reggie Miller. Hija qalet li Reggie Miller kien aġġornat ħafna ma' dak li kien qiegħed jiġri fl- Ewropa u "kien jitkellem ħafna dwar l-irwol tan-nisa. Fl-1947, meta bdiet titlaqqa' l-Assemblea Nazzjonali, biex jerġgħu jiddiskutu Kostituzzjoni ġdida wara l-Gwerra, Reggie Miller, induna x'kien ġej u ma rider li n-nisa jerġgħu jiġu esklużi." Mabel Strickland ġabet siġġu fl- Assemblea bħala editur tat-Times. Dan għaliex wara l-Gwerra, l-Assemblea staqsiet lill-edituri tal-gazzetti, biex jibdew jattendu għas-sessjonijiet tagħha. Reggie Miller kien sab żewġ nisa influwenti f 'Malta f 'dak iż-żmien. Waħda minnhom kienet, Hélène Buhagiar li kienet ġejja minn familja ta' negozjanti, tant hu hekk li missierha kien imexxi s-sistema tal-ferrovija f 'Malta u kienet attiva ħafna soċjalment fil-qasam tal-arti. Il-persuna l-oħra kienet Josephine Burnes De Bono. "Reggie Miller kien qalilhom, li 'jekk ma tridux li l-mara terġa' tiġi eskluża, fl-Assemblea Nazzjonali, għamlu assoċjazzjoni tan-nisa Maltin'. Applikaw biex ikunu membri tal-Assemblea, ippreżentaw din il-mozzjoni biex in-nisa jkunu preżenti u dik fetħet it-triq biex imbagħd resqet mozzjoni oħra biex in-nisa jibdew jivvutaw u joħorġu għall-elezzjoni. Nerik Mizzi kien għadu imsiefer dak iż- żmien u b'hekk ma setax ikollu sehem." Sammut qalet li fl-ewwel elezzjoni li fiha ivvutaw in-nisa, 55% mill-votanti kollha ta' Malta kienu nisa. "Bdew jaħsbu li l-mara ma kinitx se tivvota, imma ma kien minnu xejn għax fil-verità n-nisa ivvutaw bi ħġarhom." Il-Knisja daħħlet denbha Hija spejgat li punt ieħor importanti fl- istorja tal-vot tal-mara, huwa li waqt li kienet qed issir diskussjoni fl-Assemblea fuq il-parteċipazzjoni tan-nisa, fl-1944, il-Knisja ħatret lill-Arċisqof Mikiel Gonzi. Bħala Isqof kien strumentali biex mill- pulptu jħajjar lin-nisa biex jibdew jagħtu sehmom fl-għelieqi, fl-industrija, eċċ. Wara l-Gwerra meta bdiet id-diskussjoni fuq il-vot tal-mara, "Gonzi kien attent ħafna, qatt ma ħareġ kontra l-vot. Il-battalja tal-Knisja fuq il-vot tal-mara saret permezz tal-gazzetti u anke l-pulptu. Fil-gazzetti kien hemm kampanji sħaħ fuq il-Leħen is- Sewwa fejn kellek ħafna kitbiet jirredikolaw il-vot tal-mara jew saħansitra jgħidu li kien perikoluż li tagħti l-vot lin-nisa," qalet Sammut. Hija rrakkontat kif l-Arċisqof, "b'mod makakk kemm jista' jkun ħareġ pastorali u ppreżenta lilu nnifsu bħala missier tal- Maltin li qed jagħti l-parir lill-Maltin." Qalet li Gonzi beda jgħid li l-mara kienet ir-reġina tad-dar, il-poter tal-mara qiegħed fid-dar, "għandek is-saħħa li trawwem lil uliedek li żżomm lil żewġek fit-triq it-tajba, u li ġġib it-tfal fid-dinja". Kompliet tispjega li wara li għadda l-vot tal-mara, fl-elezzjoni tal-1947, dik ippermettietlu biex il-Knisja, "b'mod sottili tibda' tiggwida lin-nies kif se jivvutaw". Partiti mingħajr nisa "Il-partiti ma setgħux isibu biżżejjed nisa biex joħorġu għall-elezzjoni", tgħid Carmen Sammut. Fl-ewwel elezzjoni kellek lil Agatha Barbara u Hélène Buhagiar, mal-Unjone Politika Maltese, il-partit tal-industrijalisti. Madankollu, Hélène Buhagiar ma telgħetx u Agatha Barbabra telgħet iżda ma ngħatax ministeru. "Imbagħd fis-snin 50 ingħatat ministeru u għamlet riformi soċjali kbar. Edukazzjoni b'xejn, ix-xjenzi għall-bniet, edukazzjoni obbligatorja għall-ħaddiema eċċ. Kultant ma napprezawx ix-xogħol li għamlet hi. Għamlet riformi li llum iġiegħlu l-politikanti ta' issa jistħu u din għamlithom f 'qasir żmien. Fil-qasam edukattiv u dak tax-xogħol kienet effettiva." 'Ir-rappreżentanza tan-nisa baqgħet fejn kienet fis-snin 50' B'dizappunt, Sammut innotat li r-rappreżentanza tan-nisa fil-poltika baqgħet fejn kienet fis-snin 50. Il-Professur Carmen Sammut qalet li "għandek sitwazzjoni fejn lllum għadnek rappreżentanza ta' 13%. Bħalma konna bħal-1950, fejn kellhom rappreżentanza ta' 10%. Kultant insemmu kemm il-partiti m'hemmx qbil bejniethom, iżda fuq dan il-punt it-tnejn qablu li hemm bżonn ta' riforma." Hija kkonkludiet li jista' jkun li wasalna għal bidla radikali, "l-aktar li kien hemm tħassib kien minn naħa tal-partiti ż-żgħar, li jħossuhom eklużi mis-sistemi elettorali li għandna. Meta wieħed iqis kollox dan it-tip ta' tħassib, ilu magħna 30 sena. Fil-każ tan- nisa, dawn ma jistgħux jistennew 30 sena oħra, lanqas ħames snin. Hemm bżonn bidla immedjata." Josephine Burnes DeBono Carmen Sammut

Articles in this issue

Archives of this issue

view archives of Illum previous editions - ILLUM 21 November 2021